Transaksiyonel analiz kişiler arasında değişen ilişkiyi ve iletişimi açıklamaya çalışır. Kişi okeydir, herkesin düşünme kapasitesi vardır ve yaşamında ne olacağına herkes kendi karar verir.
Yaşam pozisyonları transaksiyonel analizin bir parçasıdır. Kişi kendisine ve başkalarına ilişkin algılarını bu pozisyonlara dayandırır. Bunlar kişinin yalnızca öznel değerleriyle sınırlı değildir. Başkalarına yönelik duygu, düşünce ve davranışları da içerir. Dört temel yaşam pozisyonu vardır. Bunlar ebeveyn egosu, çocuk ego ve yetişkin egonun getirdiği rollere göre geçişler yaparak kararlar alır ve davranışlar sergiler.
ben ok - sen ok
ben ok -sen ok değil
ben ok değil -sen ok
ben ok değil -sen ok değil
Ben OK’im, Sen Ok’sin: Bu durum kişi için faydalı bir durumdur. Kişiler eğer ki gerçek yaşam koşullarına uygun davranırlarsa karşılarına çıkan problemleri uygun şekilde çözer. Bu kişiler; kendisine güvenir. Güven verici ve arkadaşça ilişkiler geliştirir. Şefkatli ve onaylayıcıdır. Açık ve yapıcı bir iletişimi tercih eder.
Ben OK’im, Sen OK Değilsin: Dışa yansıtmalı bir pozisyondur. Kişi kendisini haksızlığa uğramış ve aldatılmış hisseder. Bu nedenle başkalarını ezmeye ve aldatmaya çalışır. Sürekli öğüt verir. Diğerlerini eleştirir. Başkalarının hatalarına tahammül edemez. Baskıcıdır.
Ben OK Değilim, Sen OK’sin: İçe yansıtmalı bir yaşam pozisyonudur. Bu kişiler çevrelerine karşı kendilerini zayıf ve güçsüz hisseder. Geri çekilme, pasif ve kaçma davranışları görülür. Abartılı çaresizlik, suçluluk ve depresyon görülür. Çünkü kişi kendisini olumsuz görür.
Ben OK değilim, Sen OK değilsin: Sağlıksız bir durumdur. Kişi ilişkilerinde sorumluluk almaz. İsyankar ve bakımsızdır. Aşırı yemek yeme, alkol tüketimi, yaşam seyirci kalma durumları görülür. Umutsuzluk, umursamazlık , mutsuzluk en dikkat çeken özelliklerdendir. Çünkü kişi kendisine de çevresine küstür.
Kişiler yetişkinlik çağında bu yaşam pozisyonlarına dayalı olarak yaşamını devam ettirir. Beş ile yedi yaş arasında herkes bu yaşam pozisyonlarını yaşar. Ancak yetişkin ego durumu gelişmeye başladıkça kişi Ben OK’im , sen OK’sin pozisyonunu bilinçli olarak seçer. Bu 4 durum değişiklik gösterebilir ama bir olay yada süreci incelerken bunun farkında olmak önemlidir.
İş hayatının içinde acaba sizler yada yöneticileriniz hangi ego ile davranış sergiliyorlar.
Ebeveyn egosu karşınıza ya koruyucu yada eleştirel ebeveyn olarak karşınıza çıkar. İş hayatında koruyucu ebeveyn cümleleri . Bakalım bu cümlelerden hangileri size tanıdık?
Ben yöneticiniz olarak hep yanınızdayım çekinmeyin
Sen yap hata olur diye hiç korkma, ben düzeltirim
Toplantıda dikkat et, yanlış bir şey söyleme, sonra zor duruma düşmeni istemem
Benim ekibime bir şey söylenecekse bunu ben yaparım ,sizlerin müdahalesi onları demoralize ediyor.
bu cümleler koruyucu ebeveyn egosu cümleleridir. İş hayatında eleştirel ebeveyn cümleleri de şunlardır:
Bu kaçıcı ? mesai saatlerine uymuyorsun!
Her işi ben takip edeceksem sizin rolünüz nedir?
Az evvel yolladığı mesaja hemen dön , geçiyor genelde sonra sıkıntı çıkıyor.
Üst yönetime yolladığınız tüm epostalarda beni bilgiye koymanızı istiyorum .
Arkadaşlar çalışmıyorsunuz , çalışsanız hedef şimdiye çoktan tutmuştu .
Sorumluluk almaktan sürekli kaçıyorsunuz
Masa düzenini sağlamayan arkadaşları görünce ne diyeceğimi bilemiyorum .
Şirket aracını çok kötü kullanıyorsunuz. ben uyarmaktan utanıyorum ama sizlerin rahatlığı anlaşılır gibi değil .
Çocuk Ego : Her insan yaşı , kimliği ve yaşantısından bağımsız çocuk egoyu kullanabilir. Yaşam enerjisi bu egodan gelir. Yaratıcılık ve neşe bu egodan geldiği için iş hayatında doğru dengelenmelidir. Karşımıza doğal çocuk, küçük profesör ve uyumlu çocuk olarak gelir.
İş hayatında çocuk ego cümleleri:
Toplantıda beni ima etti çok kırıldım
Memnun değilseniz çıkışımı verin ben ayrılayım
Yarın ki sunum için çok heyecanlıyım
Bir laf gelecek diye çok korkuyorum
Burada ağzımla kuş tutsam yaranamıyorum (ağlamaklı)
Siz karar verin o zaman çünkü beni ne dediğim umrunuzda değil (toplantıyı reddeder)
Ben onunla artık konuşmam yaptığı çok saygısızcaydı
Siz nasıl isterseniz efendim , peki efendim.
Hadi biraz eğlenelim yahu !
Bu işi oyunlaştıralım eminim herkes daha çok eğlenecek ve verimde artacak .
Aklıma acayip değişik bir çözüm geldi.
Çıkışta bir yerlere eğlenmeye gitmeye ne dersiniz
Çok mutluyum genel müdür beni herkesin yanında tebrik etti
Sinirlerim çok bozuldu telefonu yüzüne kapattım
Kendimi kontrol edemedim ve hepsine bağırdım
O kadar eğlenceli bir toplantıydı ki ,gülmekten karnım ağrıdı.
Yetişkin Ego Akılcı yanımızı temsil eder. Diğer egolarla uzlaştırıcı bir rrol üstlenir. Denge merkezi ayıklama yönünde çalışır. Verileri toplar anlamlı seçimler oluşturulmasını sağlar.
İş hayatında yetişkin ego cümleleri:
Şuan neye ihtiyacımız var
Bunu nasıl çözeriz
Senin fikrin ne?
Verilere bir bakalım
Bunu bir konuşalım nasıl ilerleriz?
Burada basıl davranmak amaca hizmet eder?
Kimlerle ilerlemek doğru olur?
Bunu daha önce deneyenler olmuş mu?
Konuyla ilgili araştırmalar neler?
bu konuda bir sunum yapalım ?
İşin bu hale gelmesinde bizim sorumluluğumuz neydi?
Benden beklentiniz nedir?
Sana bunu düşündüren ne oldu?
Veriler bize müşteri memnuniyetinde düşüşte olduğumuzu gösteriyor.
İşten ayrılma mülakatlarının sonuçları üzerine bir değerlendirrme yapalım
İletişim yetkinliğini arttırmak için bir çalışan gelişimi projesi başlatmak iyi olur.
Yakın bir zamanda yaşanan olayda şunları soralım ?
Kim hangi ego davranışlarını gösterdi? Hangi ego davranışını yapmak sürece katkı sağlardı ?Her yöneticinin takim üyelerindeki yetişkin egoyu geliştirerek çalışmalarını yürütmesi hedeflenir. Bu noktada yetişkin egonun farkına varması ve gelişmesi için şu soruları sorabiliriz.
Geçmiş iş yaşamında neler oldu ve neleri iyi yaptın ? neleri daha iyi yapabilirdin ?
Bugun iş hayatında herşey nasıl gidiyor ?neyi iyi yapıyorsun ? neleri daha iyi yapabilirsin ?
Gelecek için fırsatların neler? ne konuda ilerlemeye hazırsın ?
Profesyonel Koç
Hale GÜRLER